En iyi Azerbaycan filmlerinden: O olmasın, bu olsun (1956)

Her ülkenin sinemasının klasikleşmiş, kült yapımları var. "O olmasın, bu olsun" (1956) filmi de Azerbaycan sinemasının yapı taşlarından biri. Film müzikal bir komedi ama aynı zamanda Azerbaycan tarihine, toplumuna, geçmişteki yaşama ışık tutuyor.

Bir yandan bir aşk hikayesi var, diğer yandan ise toplumdaki cehaletin bu aşkın önünde durması var. Filmin ana teması ise söz konusu dönemde kadınların hiçbir hak ve hukukunun olmaması.

Film yorumu- En iyi Azerbaycan filmlerinden: O olmasın, bu olsun (1956)

Her kuşağın beğenerek izlediği klasik Azerbaycan filmlerinden “O olmasın, bu olsun” (1956), ünlü Azerbaycan bestecisi Üzeyir Hacıbeyov’un aynı isimli operetinden uyarlandı. Senaryosunu da yine başka bir ünlü Azerbaycan mizah yazarı Sabit Rehman kaleme almıştı. Bu yapım aynı zamanda Azerbaycan’ın ilk renkli filmi.

Filmin konusu ise şöyle: Olaylar 1910 yılında geçiyor. Yani Azerbaycan daha Rusya İmparatorluğu’nun yönetimi altında. Server ve Gülnaz, bir birini seven iki genç. Server, okumuş ve döneminin yeni nesli diyebileceğimiz yeniliklere açık gençlerden. Gülnaz ise Rüstem Bey’in kızı.

Server ve Gülnaz her ne kadar bir birini sevse de evlenmeleri ve kavuşmalarının önünde büyük engeller var. Çünkü Rüstem Bey, kızını yaşlı bir tüccar olan Meşedi İbad ile evlendireceğini söylüyor. Rüsten Bey’in büyük bir sorunu var. Kumar bağımlısı ve sürekli kaybediyor. Borçlarını kapatmak ve yine kumar oynayabilmek için ise sürekli Meşedi İbad’dan borç alıyor. Karşılığında ise ona kızını verme sözü veriyor. Yani kendisi yaşta adamla gencecik kızını evlendirmeye çok yakın. Tabii Server ve arkadaşları da boş durmayacak, sevdiğine kavuşmak için herkese bir oyun oynayacaklar.

Film yorumu: Tabur (Батальонъ - 2015): Kadın askerlerin cesaret ve kahramanlığını anlatan film

20. yüzyılın başında Azerbaycan toplumu

Rüstem Bey, kumar yüzünden o kadar borç almıştır ki sonunda söz verdiği evlilik için hazırlıklara başlar. Gülnaz’ı “emi” (amca) dediği Meşedi İbad’la evinde görüştürür. Kız tabii istemiyor ama yapabileceği pek bir şey yok.

Rüstem Bey ise tanıdıklarından bir dizi arkadaşını bu evliliği kutlamak için evine davet eder. Davet edilenler arasında toplumun her kesiminden insan var. Meşedi İbad’ın zaten parası olan bir tüccar olduğunu söyledik. Diğer davetliler arasında beyler (unsan sahibi asilzade bir sınıf), kabadayılar, bir gazeteci ve diğerleri var.

Hepsi de davete yemek ve içki için gelmiştir diyebiliriz. Genç bir kızın kendi rızası dışında çirkin ve ihtiyar bir adamla evlendirilmesi hiçbirinin umurunda değil. Zaten söz konusu davet kısa süre sonra içkinin de etkisi ile bir arbedeye dönüşür.

Filmdeki komik sahnelerde biri de bu an yaşanır. Diğer en dikkat çeken benzer bir sahne ise biri Meşedi İbad'ı darp eden, diğeri ise bunu ona ödetmek isteyen kabadayıların Pazar yerinde çatışma çıkarması sonucu yaşanıyor.

Film yorumu: Mihail Bulgakov’un ayını isimli kitabının film uyarlaması: Köpek Kalbi (1988)

Bir yanda cehalet, diğer yandan ise yenilikçi okumuş gençler

Yukarıda saydığımız ve Rüstem Bey’in davetine katılanlar, toplumun geride kalmış ve cehalet içindeki kısmını temsil ediyor. Mesela bunlar arasında yarı İstanbul Türkçesi ve yarı Azerbaycan Türkçesi konuşan satılmış bir gazeteci de var. Ya da yine yarı Azerbaycan dilinde yarı Fransızca konuşan, ne dediği anlaşılmayan ve sürekli sarhoş olan bir karakter de var. Bunlar he ne kadar “okumuş” olarak görülseler de yenilikçilikten uzaklar.

Server ise okumuş, yeniliğe açık gençlerden. Şair ve yazarlarla, eğitimcilerle aynı ortamları paylaşan biri. Kendisi de "Molla Nesreddin" dergisinde yazıyor. Böyle sahnelerin birinde Azerbaycan’ın tarihi, basını ve edebiyatından önemli yeri olan Celil Memmedquluzade ve Mirze Elekber Sabir’i de görüyoruz. Sabir burada “Qoyma, gəldi!” şiirini okuyor. Söz konusu sahne filmde 46:30’dan sonra yer alıyor.

Bol bol müzik

Filmin bir müzikal olduğunu söyledik. Bundan dolayı çeşitli müzik türlerinden bir de ziyafet çekiyor izleyiciye. Azerbaycan’ın muğam türünün en iyi örneklerinden biri döneminin en iyi sanatçıları tarafından seslendiriliyor.

Peki, Server ve Gülnaz’ın aşkı nasıl olacak? İşte, Server’in bu konuda bir planı var ve bunu Rüstem Bey’e anlatıyor ki güzel bir mutlu son ortaya çıkıyor. Zaten müzikal bir komediden başkası da beklenmezdi. Sonuç itibariyle ise Meşedi İbad “O olmasın, bu olsun.” demek zorunda kalacak.

Yönetmen: Hüseyin Seyidzade
Senaryo: Sabit Rehman
Oyuncular: Aliağa Ağayev (Meşedi İbad)
Arif Mizaguliyev (Server)
Tamara Güzelova (Gülnaz)
Ağasadık Geraybeyli - (Rüstem Bey)
Barat Şekinskaya (Senem)
Tür: Komedi, Müzikal
Yapım: Azerbaycan - 1956
Puan: 10

Filmin tamamını buradan izleyebilirsiniz